Παιδοδοντία

Η φροντίδα των δοντιών του παιδιού πρέπει να είναι από τις προτεραιότητες κάθε γονέα, καθώς από αυτά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό τόσο η γενική υγεία όσο και η ανάπτυξη της ομιλίας τους. Απαραίτητος “σύμμαχος” στην προσπάθεια αυτή είναι ο οδοντίατρος σας που θα αναλάβει τη φροντίδα της στοματικής υγείας των μικρών ασθενών. Με τον όρο στοματική υγεία εννοούμε παιδικά δόντια και ούλα χωρίς τερηδόνα ή ουλίτιδα. Η επιμελής φροντίδα των νεογιλών δοντιών είναι πολύ σημαντική διότι:

• Με τα νεογιλά δόντια το παιδί τρώει για περίπου 10 χρόνια. Δεν πέφτουν όλα τα παιδικά δόντια στα 6 χρόνια της ζωής του παιδιού,
  τότε μόνον αρχίζουν να αλλάζουν τα μπροστινά παιδικά δόντια. Τα τελευταία πέφτουν στα 10-12 χρόνια του.
• Βοηθούν το παιδί στο να αναπτυχθεί σωστά η ομιλία του.
• Διατηρούν τον χώρο για την ομαλή διαδοχή των μόνιμων δοντιών.
• Τα υγιή παιδικά δόντια -χωρίς αποστήματα και πόνους- συντελούν στη διατήρηση της γενικής υγείας του παιδιού.

Ο οδοντιατρικός έλεγχος των παιδιών προτείνεται να λαμβάνει χώρα από αρκετά νωρίς προς αποφυγή έκτακτων περιστατικών και δημιουργία δυσάρεστης εμπειρίας στο παιδί λόγω ενός πιθανού πονόδοντου.  Έτσι λοιπόν κρίνεται σκόπιμο τα παιδιά από την ηλικία των 2-3 χρόνων να επισκεφθούν για πρώτη φορά τον οδοντίατρο, όταν δηλαδή περίπου ολοκληρώνεται η νεογιλή τους οδοντοφυΐα. Η επίσκεψη αυτή καλό είναι να γίνεται κάθε έξι μήνες για προληπτικούς λόγους και όχι μόνο όταν πονάει κάποιο δόντι, γιατί τότε το παιδί είναι ήδη φορτισμένο αρνητικά και είναι δύσκολο να συνεργαστεί, με αποτέλεσμα να δημιουργείται παιδικό τραύμα. Πλέον, στις μέρες μας, η παιδοδοντία έχει εξελιχθεί και έχει πολλά και πολύ αποτελεσματικά όπλα στη φαρέτρα της πρόληψης, με τα οποία οι νέες γενιές μπορούν να έχουν την καλύτερη δυνατή στοματική υγεία.

Η επίσκεψη στον οδοντίατρο περιλαμβάνει αρχικά το σχολαστικό έλεγχο των δοντιών και την ανίχνευση πιθανών οδοντικών βλαβών. Αρχικά πρέπει να γνωρίζουμε πως η τρυγία των δοντιών δημιουργείται και στα νεογιλά δόντια και αυτά χρειάζονται καθαρισμό. Είναι σύνηθες το φαινόμενο της αιμορραγίας των ούλων (ουλίτιδας) στα παιδιά, είτε γιατί οι γονείς δεν τους τα βουρτσίζουν είτε γιατί τα ίδια δεν έχουν αναπτύξει τη δεξιότητα που απαιτείται ώστε να αφαιρούν ικανοποιητικά τα υπολείμματα των τροφών, με αποτέλεσμα τα ούλα τους να αιμορραγούν, τα ίδια να πονάνε και να δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος. Συνήθως κατά τη θεραπευτική αντιμετώπιση των παιδιών διενεργείται αρχικά υπερουλική αποτρύγωση- καθαρισμός και αφαίρεση των βιουμένων και των χρωστικών. Κατόπιν διενεργούνται οι απαραίτητες εμφράξεις εάν και εφόσον χρειάζονται προκειμένου να μην αλλοιωθεί περαιτέρω η οδοντική ουσία και να αποφευχθεί η μόλυνση του οδοντικού πολφού.

Εξίσου σημαντική είναι σε αυτή τη φάση η εκπαίδευση των γονιών για το ποιες πρέπει να είναι οι σωστές συνήθειες στοματικής υγιεινής του παιδιού τους καθώς και για το πώς αυτές θα εφαρμόζονται απλά, ως μέρος της καθημερινής ρουτίνας καθαριότητάς του. Εκτός όμως της εκπαίδευσης για τη σωστή στοματική φροντίδα, η παιδοδοντία επιτάσσει να εφαρμόζεται από τον οδοντίατρο, εξατομικευμένο στο κάθε παιδί, προληπτικό πρόγραμμα κατά της τερηδόνας και της ουλίτιδας. Στην εποχή μας πλέον έχουμε πλήθος τεχνικών, αλλά και εξειδικευμένων οδοντιατρικών προϊόντων, με τα οποία προλαμβάνεται η εμφάνιση των παραπάνω νοσημάτων στα παιδιά. Παράλληλα, στις επισκέψεις αυτές, ελέγχεται η διάπλαση των γνάθων του παιδιού, η ύπαρξη ορθοδοντικών ανωμαλιών, όπως για παράδειγμα αραιοδοντία, συνωστισμός, στενή υπερώα λόγω στοματικής αναπνοής, αξιολογείται η ύπαρξη ικανού χώρου για τη διαδοχή των μόνιμων δοντιών, δίνονται συμβουλές για τη διακοπή τυχόν στοματικών συνηθειών όπως το πιπίλισμα του δακτύλου ή και εφαρμόζεται προληπτική ορθοδοντική για την επίλυση ή μείωση της βαρύτητας του όποιου ορθοδοντικού προβλήματος. Έτσι μπορεί να μειωθεί ο χρόνος της ορθοδοντικής θεραπείας, να ελαχιστοποιηθεί η ταλαιπωρία σε μεγαλύτερη ηλικία ή να αποφευχθεί εντελώς η ορθοδοντική θεραπεία με σιδεράκια. Για παράδειγμα σε περιπτώσεις όπου πραγματοποιούνται εξαγωγές νεογιλών δοντιών πολύ νωρίς και δημιουργούνται κενά, τα οποία εάν αφεθούν θα καταληφθούν από τα γειτονικά δόντια, και δεν θα επιτρέψουν στα μόνιμα διάδοχα δόντια να ανατείλουν φυσιολογικά, τοποθετούνται συσκευές διατήρησης χώρου.  Συνήθως είναι ακίνητες συσκευές, συγκολλημένες στα δόντια ή σε μεγαλύτερα κενά κινητά μηχανήματα σαν «μασελάκια», και παρακολουθούνται μέχρι την ηλικία φυσιολογικής ανατολής του μόνιμου δοντιού.

Στα πλαίσια του προληπτικού προγράμματος εφαρμόζονται στα παιδιά η φθορίωση και οι προληπτικές εμφράξεις οπών και σχισμών (sealants).

Όσον αφορά τη φθορίωση είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως το φθόριο αυξάνει την αντίσταση των δοντιών στην προσβολή τους από την τερηδόνα, ενδυναμώνει τη δομή τους και επουλώνει τις αρχόμενες βλάβες. Η φθορίωση ενδείκνυται σε παιδιά από 6 ετών και πάνω και επαναλαμβάνεται ανά διαστήματα, ανάλογα με τις ατομικές τους στοματικές ανάγκες. Σε περιπτώσεις υψηλού τερηδονικού κινδύνου, φθορίωση μπορεί να γίνει και σε μικρότερες ηλικίες. Η διαδικασία είναι ανώδυνη και απαιτεί λίγα λεπτά. Μετά τη φθορίωση αποφεύγεται η κατανάλωση νερού και τροφών.

Τα sealants ή προληπτικές εμφράξεις είναι η μέθοδος κάλυψης της μασητικής επιφάνειας των μόνιμων δοντιών, μόλις αυτά ανατείλουν στη στοματική κοιλότητα, με σκοπό την προστασία τους από την τερηδόνα. Ιδιαίτερα χρήσιμο σε παιδιά των οποίων τα δόντια παρουσιάζουν βαθιές αύλακες. Η διαδικασία είναι επίσης ανώδυνη και απαιτεί λίγα λεπτά. Οι επανέλεγχοι προγραμματίζονται κάθε 6 μήνες και είναι πολύ σημαντικοί για τη μακροβιότητά τους.

Άλλες συχνές θεραπευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται στα παιδιά είναι οι εξής:

• Πολφοτομή ή πολφεκτομή  όπου πρόκειται στην ουσία για απονεύρωση των νεογιλών δοντιών και πραγματοποιείται όπως και στους ενήλικες όταν οι ρίζες των δοντιών έχουν μολυνθεί, όταν το δόντι έχει νεκρωθεί ή όταν εμφανίσει απόστημα. Ανάλογα με την επέκταση της φλεγμονής, μετά τη διάνοιξη του δοντιού, καθαρίζεται το σηπτικό περιεχόμενο των ριζικών σωλήνων με αντισηπτικά διαλύματα και φαρμακευτικά σκευάσματα και στη συνέχεια εμφράσσονται ερμητικά με υλικά ειδικά για νεογιλά δόντια. Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού και το στάδιο ανάπτυξης των μόνιμων δοντιών.
• Εξαγωγή νεογιλών δοντιών όταν χρειάζεται. Παρόλο που τα νεογιλά δόντια αποπίπτουν μόνα τους, σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνεται σκόπιμη η εξαγωγή τους από τον οδοντίατρο. Έτσι τα νεογιλά δόντια αφαιρούνται όταν είναι υπερβολικά κατεστραμμένα, σε περίπτωση κατάγματος μετά από τραύμα, όταν παραμένουν περισσότερο από το φυσιολογικό και όταν παρεμποδίζουν τη σωστή ανατολή του μόνιμου διάδοχου δοντιού. Η διαδικασία γίνεται με τοπική αναισθησία και είναι ιδιαίτερα απλή και ανώδυνη λόγω των μικρών και συχνά απορροφημένων ριζών και της ανατομίας τους.
• Αντιμετώπιση τραύματος. Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται επείγουσες καταστάσεις που προκύπτουν συνήθως μετά από τραυματισμό των παιδιών όπως κατάγματα μύλης ή και ρίζας, ενσφήνωση ή και εκγόμφωση των δοντιών.